Verblijf van CEES, JAN, JOHAN EN GERT van 25-9 t/m 3-10-2018 in Straseni

Eind september ‘mochten’ we weer. Opnieuw een weekje naar Moldavië om flink de handen uit de mouwen te steken ter ondersteuning van de ouderenzorg in en rond Strășeni. We hadden vooraf een compact wensenlijstje gekregen van Veronica Timbalari, de tengere maar krachtige directeur van AE Neoumanist – de organisatie die het bescheiden verzorgingstehuis Spectru en het dagopvangcentrum Rasarit aanstuurt.

Reparatieklussen in beide gebouwen en het opknappen van twee huisjes van alleenwonende oudere dames stonden op het lijstje. Voor mij was het de tweede keer. Reis- en teamgenoten Johan (3x), Gert (4x) en vooral Jan (15x) hadden zogezegd wat meer ervaring.

Beginnen in Bukovat

De vlucht op 25 september verliep voorspoedig (Schiphol – Boekarest – Chisinau) en Wasilie stond al klaar met de bus om ons op te halen. Woensdagmorgen een warme ontvangst bij staf en bewoners van het centrum en een snelle werkbespreking. Daar is ook Fiorica bij van Home Care om ons op weg te helpen. Spullen inladen en gauw op weg naar het dorpje Bucovat waar we het huisje van Elizaveta Turcan (1932) gaan opknappen. Het gebouw waarin zij huist is een apart geval: men noemt het hostel. Het langwerpige pand is nog door Duitsers gebouwd (omstreeks 1940-45). Op de kopeinden van het gebouw en halverwege zijn ingangen die leiden naar groepjes afzonderlijke wooneenheden. Bij elkaar zullen er 10-12 gezinnen of alleenstaanden wonen.
De woonruimte van Elizaveta is te bereiken via de midden ingang. Vanuit het halletje moet je links door een pikdonkere gang voordat je de circa 4,5 x 5,5 meter grote woonruimte binnenkomt. Er is één raam in de buitengevel. In de kamer brandt een enkel kaal peertje, aangesloten op een losse stroomkabel. De bewoonster is achter met het betalen van de elektriciteit en krijgt nu wat licht van een buurman/vrouw. De ruimte is volgestouwd met oude spullen en waarschijnlijk de laatste twintig jaar niet schoongemaakt. Van Elizaveta, een zeer hartelijk en levendig vrouwtje, weten we alleen dat zij werkte op een collectieve boerderij en later als schoonmaakster op een school. Haar pensioen bedraagt circa €60 per maand.
Dankzij het mooie weer kunnen we veel spullen buiten zetten. Deze eerste dag speelt Fiorica een belangrijke rol in de communicatie. Zij kent de bewoonster en kan uitleggen wat er gaat gebeuren. Maar zij helpt ook graag zelf mee en pakt waar nodig de kwast. Dankzij deze thuiszorg (Home Care; gefinancierd door de Diaconie uit Oostenrijk) is er al een nieuw kunststof raam met isolatieglas geplaatst. Dat zit goed, maar nog met vele PUR-bubbels. Actie: afsteken en stuken. Plafond en wanden moeten op veel plaatsen gerepareerd worden met gipsmortel. Een bijzondere klus is het oventje. Dat staat op instorten. Gert gaat de uitdaging aan en sloopt het voor een groot deel weg. Later metselt hij het weer op met vuurvaste cement. De nieuwe gietijzeren kookplaat komt er op en het deurelement wordt geplaatst. Het metselwerk wordt gestukt. Als het verfwerk gedaan is (plafond wit, wanden Moldavisch blauw) ziet het er weer mooi en strak uit. Jan en Johan hebben nieuwe elektrakabels en schakelaars aangelegd. Een groot luik in de vloer is zodanig aangepast dat het weer vlak is. Tenslotte leggen we er linoleum over en zetten het bed en de kasten weer op hun plaats. Elizaveta wil haar dankbaarheid tonen door één van ons een bankbiljet ter waarde van ongeveer 10 euro toe te stoppen. We nemen het aan, maar zorgen dat het geld wordt benut om haar elektrarekening te betalen.

Huisje 2 in Negresti

Vrijdag beginnen we bij wat onderling ‘huisje twee’ wordt genoemd. Bewoonster van dit vrijstaande huis in het dorp Negresti is Nederita Claudia, die door haar buurvrouw wordt aangesproken als Clava. Zij is 80 jaar. Ze woonde in hetzelfde huis vroeger met haar man, die jaren terug is overleden. Haar werk bestond vroeger uit het bereiden van maaltijden in het restaurant van een spoorwegstation. We zullen daarvan volop profiteren. Door haar kromme rug is zij nog maar iets van anderhalve meter groot. Maar, met een onvoorstelbare energie;

1

steeds in de weer met het inmaken van groenten voor de winter, de oogst aan walnoten en appels en het maken van haar eigen wijn.
Het huis van Clava heeft drie ruimten die aangepakt moeten worden. Een kleine zitkamer, een keukentje en een badkamer. Bij de koffie komt Clava met zelfgemaakte appeltaart aanzetten. En tijdens de lunch (waarvoor we zelf het één en ander hadden meegebracht) serveert zij zelfgemaakte hamburgertjes met brood en alvast een glaasje van haar eigen wijn. We maken er voorlopig zeer beheerst gebruik van want er is een hoop te doen. Wanden en plafond van de zitkamer zijn nog in vrij redelijke staat. Dus repareren en schilderen gaat vlot. Linoleum op de vloer en nieuwe verlichting – dan ziet het er weer knapjes uit. Badkamer en keuken hebben meer aandacht nodig. Stukwerk repareren en schilderen maar. De vloer in de badkamer moet geverfd en het keukentje tot en met de buitendeur moeten we nog onder handen nemen. Er moeten nieuwe kabels en schakelaars worden geplaatst. En als we maandag terugkomen om het werk af te maken hebben we, vanwege de viering van 1 oktober als internationale dag van de ouderen, niet de gehele dag beschikbaar.

In en om Spectru en Rasarit

De zaterdag gebruiken we om in Spectru nieuwe LED-armaturen op te hangen in gangen en toiletten en een begin te maken met het plaatsen van nieuwe mengkranen op de wastafels. In Rasarit hebben we een groot lokaal uitgeruimd zodat daar nieuw linoleum kan worden gelegd. En in een andere zaal wordt een kier in de vloerbedekking afgedekt met een mooi strak aluminiumprofiel.

De oude mengkranen zijn sleets en hebben nogal eens lekkage gehad. Ze zijn met de beschikbare gereedschappen niet goed los te krijgen. Wat we nodig hebben is een pijpsleutel, maat 11. Die is in Strășeni niet te vinden. In de zeven kamers waar de mengkranen vervangen moeten worden ontbreken stopkranen. Op alle koud- en warmwaterleidingen moeten we dus ook stopkranen plaatsen. Ook moeten de afvoeren van de wastafels grondig worden nagezien omdat zij vaak half verstopt zijn en soms gewoon niet goed zijn aangesloten. Uiteindelijk lukt het op zaterdag slechts één mengkraan te vervangen.

Ontspanning bij Castel Mimi en op 1 oktober

Zondag is onze vrije dag. Een bezoek aan wijnproducent Castel Mimi staat op het programma. Dit gemoderniseerde Castel (waar een mooi historisch verhaal aan ten grondslag ligt) bevindt zich 30-40 kilometer ten zuidoosten van Chisinau. Op weg naar Mimi komen we dus langs de hoofdstad. Daar weten we een grote markt waar we de gezochte pijpsleutel vinden. Ook kopen we twintig metalen haakjes die een plaatsje moeten krijgen naast de spiegels van de wastafels. Voor elke bewoner één te behoeve van een klein handdoekje/washandje.

Bij Mimi kwamen we voor een rondleiding en proeverij. Jan had zich vrijwillig aangemeld als BOB (dat is nogal belangrijk in Moldavië vanwege een zero-tolerance wetgeving op alcohol in het verkeer en corruptie bij de politie). De anderen mochten vijf wijnen proeven, twee witte, een rosé en twee rode. Die vielen goed in de smaak! Het was prachtig weer en het is een fraai gemoderniseerd complex. Zie: www.castelmimi.md

Maandag 1 oktober mochten we niet vroeg aan het werk. Anders dan in Nederland wordt in Moldavië heel nadrukkelijk de internationale dag van de ouderen gevierd. Er zijn toespraakjes, er wordt gedanst en soms een spelletje gedaan. Een klas met twintig schoolkinderen kwam langs om voor de ouderen te zingen. Er staan tafels vol met mooi fruit en er is zoet gebak. Aan het eind van ochtend mag iedereen daarvan nemen en die kans laten de oudjes zich niet ontglippen; zij maken er gretig gebruik van.
Na de lunch is het voor ons hoogste tijd om weer naar Clava te gaan. Badkamer, keuken en buitendeur moeten nog aangepakt en het vernieuwen van de elektra is ook nog niet klaar. Uiteindelijk tegen zes uur kan een laatste dorpel worden geverfd. Terwijl wij onze spullen bijeen rapen blijkt dat Clava ook bepaald niet heeft stilgezeten. Zij heeft een tafel klaar staan met een compleet buffet: schalen met humus, gevulde paprika’s, hamburgertjes en kip, brood en appeltaart. En kleine glaasjes voor de lichte wijn die zij zelf brouwt. Het is hartverwarmend en overweldigend. We hebben haar volledige eer bewezen voor wat zij ons allemaal aanbood. Met

2

Fiorica als tussenpersoon kunnen we een beetje ‘converseren’ met Clava. Voor de buitenlandse gasten heeft zij twee zakken met prachtige appels klaar staan en vier zakken met walnoten die zij die middag hoogstpersoonlijk met een hamertje uit hun doppen heeft zitten kloppen. We zijn er haast beduusd van.

Nog een laatste dag …

Voor de dinsdag restte ons een flinke klus in Spectru. De strijd met de waterleidingen en wastafels moest nog gestreden. Het loskrijgen van de oude aansluitingen was moeilijk. En bij de nieuwe aansluitingen bleek niet alles in één keer waterdicht, onder andere door een materiaalfout bij een nieuw onderdeel. Uiteindelijk kwam het wel goed. Nu zit alles piekfijn aangesloten zodat ook de afvoeren weer vlot doorstromen. Die twintig haakjes zijn tussen de bedrijven door ook gauw geplaatst. En Gert zag kans een wat gammele kledingkast op te lappen.

Tijdens ons verblijf overnachten we in de (drie) kleine vakantiehuisjes die op het terrein van Neoumanist staan. Charmante blokhutten met een schuin dak onder de kastanjebomen. Al eerder zagen we dat die huisjes wat onderhoud nodig hebben. Deuren die gaan klemmen, badruimten waar kieren ontstaan in de tegelwanden/vloeren. Dit laatste speelt vooral bij het middelste huisje. Dus tegen het eind van de dinsdagmiddag toch nog even de kitspuit ter hand genomen en geprobeerd de kieren te dichten. Het is geen definitieve oplossing geworden, maar hopelijk weer even voldoende om verdere schade te voorkomen.

Een ander belangrijk onderdeel van ons bezoek was dat Jan een inspectie kon uitvoeren op de vernieuwde installaties in Rasarit en Spectru. Vorig jaar waren specificaties opgesteld. Met financiële steun vanuit de Stichting Ouderenzorg Moldavië (SOM) in Culemborg zijn de werkzaamheden in 2018 door een Moldavische installateur uitgevoerd. Jan was op een aantal punten niet tevreden en had nogal wat vragen. Samen met Johan heeft hij Veronica bijgestaan in een extra overleg met de installateur. Er zijn nieuwe, aanvullende afspraken gemaakt over enkele wijzigingen en nog uit te voeren werk. Uiterst nuttige acties dus.

Voor de dinsdagavond werden we door Veronica uitgenodigd voor een gezellige maaltijd in gezelschap van de twee andere drijvende krachten van het centrum: stafleden Katja en Vlada. Wij kregen daar lof toegezwaaid voor de klussen die we de afgelopen week hadden geklaard. Er was inderdaad veel werk verzet. Er kwam een eigen team-naam naar voren ‘FMT’: flying maintenance team.
We hebben het individueel en collectief met veel plezier gedaan. Vandaar dat we zelfs op de woensdagmorgen nog even gauw de toegangsdeuren van twee huisjes wat beter sluitend hebben gemaakt. Er was immers nog tijd – om 11.00 zouden we weer naar het vliegveld worden gebracht. Voordat we ‘weg mochten’ moesten we ons om kwart over tien melden in Rasarit. Een groep van circa 25 ouderen had een serenade van twee afscheidsliederen in petto. Onder begeleiding van een accordeonist werd een Moldavisch liedje gezongen waarvan het refrein klinkt als ‘doei, doei, doei’. Een beter liedje was niet denkbaar.
Het was opnieuw een rijke ervaring. IJs en weder dienende gaan we in 2019 weer!

Cees Zwinkels

1. Elizaveta is erg blij met haar opgefriste kamer.

3

2. De wederopbouw van het kacheloventje is begonnen.

3. Plafond wit en wanden blauw, oventje weer strak en linoleum op de vloer.

4

4. De zitkamer van Clava weer fris.

5. Bij Clava aan tafel. Vlnr:Fiorica, Clava, Gert, Johan en Jan.

6. Cees geeft de badkamer weer kleur – niet toevallig Moldavisch blauw!

5

6